ตั้งแต่สมัยเรียนมหาวิทยาลัยเป็นต้นมา ผมในฐานะคนเจน Y น่าจะเรียกว่า โตมาพร้อมรถยนต์นั่งขนาดเล็กเครื่อง 1,500 ซีซี หนึ่งในนั้น คือ Toyota Vios ที่ไม่ว่าใครก็คงจำโฆษณารถรุ่นแรกได้ ด้วยการมาพร้อมกับพรีเซนเตอร์อย่าง บริทนี่ย์ สเปียร์ และเพลง Anticipating
ตัวรถ Toyot Vios เรียกว่าเป็นหนึ่งในรถโตโยต้าที่ประสบความสำเร็จอย่างล้นหลาม สืบตำนานความคุ้มค่าต่อจากพี่ใหญ่อย่าง Toyota Corolla ตัวรถเน้นจับคนรุ่นใหม่ ด้วยงานออกแบบที่มีความแตกต่างให้สไตล์สปอร์ต แต่กว่า 3 เจนเนอร์เรชั่นที่ผ่านมา เราอาจจะไม่ได้เห็นรถรุ่นนี้ไปต่อในอนาคตก็พอเป็นไปได้
การล้มครืนของวีออส เป็นเรื่องที่น่าสนใจอย่างมาก เพราะที่ผ่านมา โตโยต้าทำผลิตภัณฑ์ประสบความสำเร๋จมากด้วยดีโดยตลอด เรียกว่า ศึกษาตลาดมาเป็นอย่างดี แทบไม่เคยมีผลิตภัณฑ์ใดหายไปจากตลาดเลย ถ้ายังมีความต้องการ
แม้ว่ากระแสรถเก๋งเครื่อง 1,500 ซีซี จะเสื่อมถอยลงตามกาลเวลา 10 กว่าปีที่ผ่านมา หากวีออสก็ยังอยู่ได้ในฐานะรถราคาถูกเหมาะสมต่อการใช้งาน มั่นใจได้เรื่องคุณภาพศูนย์บริการ ประสิทธิภาพการขับขี่ดีเท่าที่เงินพอจะซื้อได้ วันนี้น่าจะเรียกว่าอยู่ในช่วงจังหวะสุดท้ายของรถรุ่นนี้ ที่รอวันโบกมืออำลา ถ้าโตโยต้าไม่เปลี่ยนหรือปรับปรุงโฉมในเร็ววัน ก็น่าจะเรียกว่า จะเป็นประวัตืศาสตร์ครั้งสำคัญ ที่รถยนต์รุ่นนี้จะหายไปจากตลาดในที่สุด
สาเหตุ ที่วีออส รถที่มียอดขายแข็งแกร่งมากในอดีต ต้องสั่นคลอนในปัจจุบัน จนรุ่นต่อไปอาจไม่มีอีกต่อไปเกิดจากหลายปัจจัย ที่น่าสนใจด้วยกัน
ตอนวีออสเปิดตัวตอนปลายปี 2012 ช่วงนั้น เป็นช่วงก้ำกึ่งของโครงการรถยนต์คันแรก ซึ่งทำโครงการมาได้จนใกล้จะหมดวาระสิทธิพิเศษ โตโยต้า ในฐานะพี่ใหญ่ในวงการอุตสาหกรรมยานยนต์ ได้เร่งพยายามให้รถรุ่นนี้ออกมาเผยโฉมอย่างรวดเร็วในช่วงท้ายปี
การเปิดตัวรถ Toyota Vios รุ่นที่ 3
โดยลูกค้าสามารถจองซื้อรถได้ทันที เพื่อนำใบจองไปเข้าใช้สิทธิตามโครงการรถยนต์คันแรก รถตัวจริง มีเพียงสื่อมวลชนเท่านั้นที่เห็นในงานเปิดตัว ส่วนตามโชว์รูมทั่วประเทศ มีโบรชัวร์ออกมายืนยันว่า มีการเปิดตัวเรียบร้อยแล้ว แต่ไม่มีรถตัวจริงให้ลูกค้าดู
โตโยต้าอาศัยความไว้เนื้อเชื่อใจจากลูกค้า โดยเฉพาะใครที่ต้องการสิทธิรถคันแรก สามารถจองซื้อไปรับสิทธิได้ก่อน จนคู่แข่งหลายรายออกมาตีฆ้องร้องป่าวว่า รถก็ไม่มีโชว์ แล้วมาเปิดตัวห้ลูกค้ารับสิทธิแบบนี้ก็ทำได้ด้วยหรือ จนเป็นเรื่องราวงัดข้อกันในเวลานั้น
เมื่อตัวรถเปิดออกมาไม่สมบูรณ์ การจองซื้อของคนก็เรียกว่ามีน้อยมาก เพราะลูกค้าจะซื้อรถ ก็ต้องเห็นรถก่อน ทราบราคาขายก่อน ทำให้ตั้งแต่เริ่มออกวางจำหน่าย วีออสเจนเนอร์เรชั่นที่ 3 ไม่ปังเท่าไรนัก จนกระทั่งหลังๆ มีรถให้ดู ยอดจองซื้อจึงเริ่มดีขึ้นตามลำดับ
ช่วงที่วีออสเปิดตัว เรียกว่าเป็นช่วงเวลาคาบเกี่ยวกับ รถยนต์อีโค่คาร์ ที่เพิ่งเริ่มออกมาทำตลาดในปี 2011 อย่างล้นหลาม รถยนต์นั่งขนาดเล็กเครื่อง 1.2 ลิตรได้รับความสนใจจากลูกค้าด้วยราคาจำหน่ายที่ถูกกว่า อยู่ในช่วงฐานราคาวีออสเดิม(เจน 1) ลงไปจับกลุ่มลูกค้าเดียวกับเก๋ง 1.5 ลิตร
ในจำนวนรถหลายรุ่นที่ออกมาวางจำหน่ายมีรถเก๋งซีดาน 4 ประตู 2 รุ่น ที่เปิดตัววางจำหน่ายได้แก่ Nissan Almera ชูจุดเด่นด้วยห้องโดยสารที่มีความกว้าง จนเทียบเท่ารถระดับคอมแพ็คคาร์ อีกรุ่นคือ Honda Brio Amaze จับกลุ่มลูกค้าชอบสไตล์ตัวรถที่มีความโดดเด่น ทั้งคู่มาพร้อมเครื่องยนต์ 1.2 ลิตร ประหยัดน้ำมัน 20 ก.ม./ลิตร ตามมาตรฐานการทดสอบของภาครัฐบาล
เมื่อเทียบกับวีออส ด้วยราคาจำหน่าย ความคุ้มค่า และออพชั่นที่วีออสไม่ได้ให้แตกต่างมากนัก ทำให้ลูกค้าส่วนใหญ่ ที่ไม่ได้ยี่หระเรื่องพละกำลังเครื่องยนต์ลงไปเลือกรถอีโค่คาร์ดีกว่า
กอปรกับเรื่องที่วีออสเปิดตัวแล้วไม่มีรถให้ดู ขณะที่อีโค่คาร์ทั้ง 2 รุ่นมีให้ดูอยู่บนโชว์รูม พร้อมรายละเอียดทำให้ตัดสินใจได้ง่าย เมื่อวีออสเปิดตัวออกมาเช่นนี้ ยิ่งกลายเป็นผลักดันให้ลูกค้าไปหารถทั้ง 2 รุ่น รวมถึงคู่แข่ง Honda City แม้ว่าในช่วงนั้นจะเป็นเวลาปลายโฉมแล้ว ก็ตามที
นอกจากนี้ต้องยอมรับว่า ตัวรถวีออสเจนเนอรเรชั่นที่ 3 มีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงหลายอย่างก็จริง โดยเฉพาะในแง่การออกแบบตัวรถที่ดีขึ้นกว่ารุ่นที่ 2 รวมถึงภายในใหม่ที่ดูมีความสปอร์ตล้ำสมัยขึ้น ชุดเรือนไมล์ยกจากตรงกลางมาไว้ตรงหน้าคนขับ
หากเครื่องยนต์ในช่วงแรกที่เปิดตัว ก็ยังเป็นเครื่อง 1NZ-FE ที่คุ้นเคย ให้ 109 แรงม้า กับ แรงบิด 141 นิวตันเมตร ใช้เกียร์ออโต้ 4 สปีด หรือแทบจะเรียกว่า ระบบขับเคลื่อนเดิม
ก่อนจะมาเปลี่ยนเป็นเครื่องยนต์ 2NR-FBE ในปี พ.ศ.2559 และพร้อมกันนั้นยกเลิกรุ่นเกียร์ธรรมดาในรถออกไปด้วย แล้วติดตั้งเกียร์ CVT มาให้แทน ซึ่งน่าจะเกี่ยวพันกับ การเปิดตัวอีโค่คาร์ของบริษัทในช่วงเวลาเดียวกัน ซึ่งเกียร์ CVT ทั้งหมด
ส่วนตัวรถ ก็ยังไม่มีระบบควบคุมการทรงตัวมาในแง่ความปลอดภัย มีระบบเบรกป้องกันล้อล็อคมาให้เป็นอย่างเดียวในช่วงแรกที่วางจำหน่าย ก่อนมาปรับมีระบบควบคุมการทรงตัวมาให้ในโฉมปรับเครื่องยนต์ ใหม่
ไม่เพียงเท่านี้การเลี่ยนแปลงปรับโฉมภายนอก วีออส ในปี 2560 ที่ออกมาแบบรูปโฉมจีน จนสาวกหลายคนเรียกมันว่า หน้าจีสตริง ขณะที่งานออกแบบท้ายรถดีขึ้น ภายในเปลี่ยนลายเบาะนั่งใหม่ รุ่นรองท๊อปและรุ่นท๊อปได้เครื่องเสียงจอสัมผัส 7 นิ้วติดตั้งมาให้ใช้งาน
ราคารถขยับขึ้นไปเกือบ 8 แสนบาท และเมื่อเทียบการปรับโฉมกับคู่แข่งเจ้าประจำ Honda City ที่เดินเกมมาดีในตลอดหายปี ไม่แปลกใจที่ลูกค้าจะไปหาคู่แข่งมากกว่า
ด้วยการออกแบบที่ทันสมัยกว่าเครื่องยนต์ที่มีการปรับปรุงออกมาใหม่ตั้งแต่เริ่มวางจำหน่าย ถึงจะเป็นเครื่องรหัสเดิมก็ปรับเกียร์ CVT ออกมาวางจำหน่าย และออพชั่นมาแน่นคัน
นอกจากนี้คู่แข่งเจ้าเดิมอย่างมาสด้า ยังเดินเกมจนลูกค้าถูกใจแย่งยอดไปได้มาก และมีราคาถูกกว่าเนื่องจากเข้าโครงการอีโค่คาร์ระยะที่ 2 แถมยังมีรุ่นเครื่องยนต์ดีเซล ออกมาตอบตลาด ในราคาเดียวกับที่วีออสตั้งอยู่ และด้วยงานออกแบบที่สดใหม่ กว่าจึงได้รับความสนใจจากลูกค้า
ท้ายสุดที่ทำให้วีออสแทบจะเดินไม่ได้ ก็หนีไม่พ้นน้องชายของมันในโครงการอีโค่คาร์ Toyota Yaris Ativ บ้างว่าเป็นการแก้เกมจากโตโยต้า ด้วยการนำเอาความคิดและความไม่สำเร็จของวีออส มาปรับปรุงใหม่
โตโยต้า ยาริส เอทีฟ เข้ามาขายในฐานะอีโค่คาร์ 4 ประตู บางคนอาจคิดว่ามันมาแทนวีออส ด้วยห้นหน้าตาคล้ายๆ กัน
ตัวรถใช้พื้นฐาน Toyota B Platform เหมือนกับวีออส (แต่คนละโครงสร้างตัวถัง) แล้วปรับปรุงงานออกแบบให้ทันสมัย ใช้เครื่องยนต์เดียวกับ โตโยต้า ยาริส อีโค่คาร์ รวมถึงให้ภายในที่มีการออกแบบใหม่ดูทันสมัยขึ้น ความกว้างตัวรถไม่ได้ต่างจากวีออสนัก ยังโดยสารได้ 4 คน การตบแต่งภายในมีวัสดุบุที่ประตู และ เรือนไมล์ที่ทำออกมาดูดีขึ้น
ในภาพรวม ถ้าให้สักคนตัดสินใจเลือก วีออส กับ ยาริส เอทีฟ ส่วนใหญ่ น่าจะเลือกเอทีฟ เพราะว่าราคาน่าสนใจกว่า และตัวรถดูทันสมัยกว่า แม้ว่าจะไม่ได้เครื่องยนต์ 1.5 ลิตร หากหลายปีทีผ่านมา อีโค่คาร์ก็พิสูจน์แล้วว่าสามารถใช้งานได้ครอบคลุม ตาม ไม่มีปัญหาไม่ว่าจะขึ้นเขาลงห้วยก็ยังไปได้สบายๆ
จากเหตุผลทั้งหมด ทำให้ Toyota Vios ในรุ่นต่อไป (ถ้ายังจะมีอีก) ต้องรอวันตัดสินจากทางโตโยต้า มอเตอร์ แต่การเปลี่ยนแปลงของตลาดรถยนต์นั่งขนาดเล็กที่แทบทุกแบรนด์เข้าร่วมตลาดอีโค่คาร์ ไม่เว้นกระทั่ง Honda City อดีตเก๋งเครื่อง 1.5 ลิตร ที่ใช้เครื่อง 1.0 ลิตร เทอร์โบในวันนี้
บางทีนี่อาจจะถึงอีกหน้าประวัติศาสตร์สำคัญ วงการยานยนต์ไทย ของการสิ้นสุดตลาดเก๋งซีดานเครื่อง 1.5 ลิตร ก็ได้
