การแข่งขันในเรื่องความประหยัดน้ำมันและการรักษาสิ่งแวดล้อมอันเข้มงวดของทั่วโลก ส่งผลให้บริษัทรถยนต์ชั้นนำทั้งหลาย ต้องหาเครื่องยนต์รูปแบบใหม่ๆโดยเฉพาะเครื่องขนาดเล็กประสิทธิภาพ และหวยก็มาออกที่ เครื่องยนต์ 3 สูบ แถวเรียง ที่กำลังมาแรงแซงโค้งยุคนี้

เครื่องยนต์สามสูบและ 4 สูบ เป็นความเหมือนที่แตกต่าง หนึ่งคือเทคโนโลยีที่โลกรู้จักมานาน ในฐานะเครื่องยนต์ที่สามารถทำงาานโดยลงตัวกับจังหวะการทำงาน Otto cycle ได้ดี อีกตัวคือ เครื่องยนต์รูปแบบใหม่ ซึ่งจริงๆ ก็ไม่ได้ใหม่ถอดด้าม แต่เพิ่งจะกลายเป็นขวัญใจค่ายรถ และวิศวกร เนื่องจากเทคโนดลยีวันนี้เหมาะสมในการสร้างเครื่องแบบนีี้มากขึ้น

ที่มาของเครื่องยนต์ 3 สูบ เพิ่งจะมานิยมในช่วง 5-6 ปีที่ผ่านมา ในประเทศไทยเครื่องยนต์ 3 สู ยุคใหม่ เริ่มจาก  Nissan   ผู้ริเริ่มรถยนต์ในกลุ่มอีโค่คาร์ ;Nissan March 2010, จากนั้น เครื่องยนต์ 3 สูบ ก็ออกมาให้เห็นเรื่อยๆ โดยเฉพาะกลุ่มรถอีโค่คาร์ทั้งหลาย ต่างใช้เครื่องแบบนี้ทั้งนั้น เนื่องจากมีขนาดเล็กกำลังน้อย และสามารถพิชิตอัตราประหยัดน้ำมันได้ดี

จุดเริ่มต้นที่ทำให้เครื่องยนต์ 3 สูบ นั้นถือกำเนิดขึ้นจนเป็นที่นิยม มาจากการวิศวกรรมอันนำสมัยในยุคนี้ ซึ่งสามารถเอาชนะเรื่องการสั่นสะท้านของเครื่องยนต์ 3 สูบที่เป็นปัญหาในอดีต รวมถึงการจัดการจังหวะจุดระเบิดในแต่ละสูบให้มีความเหมาะสมมากขึ้น ซึ่งเดิมทีเครื่องยนต์ 4 สูบ ทำได้ดีกว่า เนื่องจาก 1 สูบ จะรับผิดชอบ 1 จังหวะการทำงานตามมาฐานเครื่องยนต์ 4 จังหวะ Otto Cycle ง่ายต่อการพัฒนา และไม่ยุ่งยากในการพัฒนาให้มีประสิทธิภาพ

แนวคิดเครื่องยนต์ 3 สูบนั้นเริ่มได้การพิสูจน์ว่าเป็นประโยชน์ จากเรื่องประสิทธิภาพในการใช้น้ำมัน โดยเฉพาะเมื่อคุณเหลือเพียง 3 สูบ เครื่องยนต์จะจ่ายน้ำมันน้อยลงกว่าเดิมจาก 1 สูบที่หายไป แม้ว่าถ้าเทียบให้เครื่องยนต์มีขนาดเท่ากันในเครื่องยนต์ 4 สูบ จะต้องมีขนาดห้องเผาไหม้ ลูกสูบ รวมถึง หัวฉีดโตกว่า ถ้าต้องการทำให้ได้กำลังเท่ากัน

ทว่าจากการพิสูจน์มายาวนาน บริษัทรถยนต์ค้นพบว่า อย่างไรเสียก็สามารถทำอัตราประหยัดได้ดีกว่า มีประสิทธิภาพในการขับขี่ที่ดีกว่า จนถ้าให้นำรถที่มีขนาด,น้ำหนักเท่ากัน มาขับในทางเดียวกัน ยังไงเสียเครื่องยนต์ 3 สูบ จะประหยัดน้ำมันกว่าในภาพรวมการขับขี่อย่างปฏิเสธไม่ได้

ประเด็นแรกที่เครื่องยนต์ 3 สูบ ทำอัตราประหยัดได้ดีกว่า จนน่าประหลาดใจ แม้ว่าหลายคนจนะไม่ชอบเสียจากปลายท่อของมัน คือเรื่องแรงเสียดทานในเครื่องยนต์ที่น้อยกว่า

แรงเสียดทานในเครื่องยนต์มาจาก ชิ้นส่วนต่างที่อยู่ในเครื่องยนต์ เช่น ลูกสูบ ข้อเหวี่ยง และอีกต่างๆ มากมายที่เล่าให้ฟัง คงยาวเป็นหางว่าวแน่แท้ การตัดอีก 1 สูบ ออกไป ทำให้ลดภาระชิ้นส่วนที่ต้องทำงานด้วยกันไปได้เปราะหนึ่ง ราวกับรถไฟตัดตู้โบกี้หายไป 1 ตู้ แล้ววิ่งแล่นได้เร็วขึ้น

ขุมพลัง 3 สูบ ก็ไม่ได้ต่างจากนั้น เสียเท่าไร เมื่อหายไป 1 สูบ แรงเสียดทานจากชิ้นส่วนก็น้อยลงตามไปด้วย ส่งผลให้เครื่องยนต์ทำงานได้ไหลลื่นขึ้น ทั้งที่เครื่องยนต์มีขนาดไม่ต่างจาก 4 สูบ ที่เรารู้จักกันดี

นอกจากนี้ 1 สูบ ที่หายไป ยังหมายถึงน้ำหนักของเครื่องยนต์ที่เบาลงด้วยประมาณหนึ่ง ราว 10-20 กิโลกรัม ตามที่มีการพูดคุยในฟอรัมนักต่างรถในต่างประเทศ

  อาทิเช่น เครื่องยนต์  HR16DE   กับ HR12DE  ของนิสสัน มีน้ำหนักต่างกันประมาณหนึ่ง ซึ่งส่วนสำคัญมาจากความยาวชุดเพลาสูบเบี้ยวสั้นลง น้ำหนักที่หายไป จากลูบสูบและชุดวาล์วที่ถูกตอนออกไป รวมถึงจากความยาวของบล็อกเครื่องยนต์ที่สั้นลงด้วย  

และเมื่อเหลือเพียง 3 สูบ นั่นทำให้เครื่องยนต์มีขนาดเล็กลง โดยเฉพาะในเรื่องมิติความยาวของเครื่อง จุดศูนย์รวมน้ำหนักจึงสามารถถูกจัดวางไว้ในตำแหน่งที่วิศวกรต้องการมากขึ้น  รวมถึงน้ำหนักเปล่าของรถน้อยลงตามไปด้วย อันเป็นส่วนสำคัญต่อเรื่องของภาระการทำงานของเครื่องยนต์ในระหว่างการขับขี่

แต่สำหรับผู้ใช้แล้ว นอกจากประโยชน์ในเรื่องความประหยัดน้ำมัน ซึ่งเป็นอานิสงค์จากจำนวนสูบและน้ำหนักที่น้อยลงไปแล้ว ในระยะยาวเรื่องค่าดูแลรักษาของเครื่องยนต์ก็ถือว่าต่ำกว่า เมื่อต้องรื้อดูแลรักษาประจำในระยะยาว ส่วนผู้ผลิตรถยนต์เองก็ประหยัดต้นทุนจากการตอน 1 สูบ ที่หายไปหลายพันหรืออาจจะหมื่นบาทในแง่ความเป็นจริง และแถมมันยังตรงกับคุณลักษณะในการใช้งานในเมือง ซึ่งไม่ได้ต้องการความเร็วในการขับขี่มากมายนัก มีพลัง 200 ม้า ก็ไปไหนไม่ได้ถ้ารถติด

รวมถึงในอนาคตยังสามารถปรับเครื่องยนต์  ให้มีคุณลักษณะบางประการ อาทิการติดตั้งระบบหยุดการทำงานของบางสูบ ซึ่งจะแปลงเครื่องยนต์ 3 สูบ ให้เลือกเพียง 2 สูบ อันจะยิ่งทวีความประหยัดน้ำมันไปด้วยทางหนึ่ง

ในทางเดียวกันมันหมายถึงการลดปริมาตรไอเสียที่จะออกสู่ปลายท่ออีกด้วย เนื่องจากจำนวนสูบน้อยกว่า นั่นเองครับ

ถึงแม้จะมีข้อดีของเครื่องยนต์ 3 สูบมากมาย หากในอีกด้านของสมการเรื่องนี้ หลายคนยังรู้สึกอาจจะไม่ชอบใจนักกับเครื่องยนต์ 3 สูบ ที่ถูกยัดเยียดเข้ามาในรถยนต์ขนาดเล็กทั้งหลาย

ประการแรก,เครื่องยนต์มีอาการเหมือนเดินสะดุดเวลาทำงานในรอบต่ำหรือเดินเบา สาเหตุเรื่องนี้มาจากการวิศวกรรมของเครื่องยนต์ 3 สูบ ซึ่งจะไม่สามารถทำให้จุดระเบิดได้ต่อเนื่อง 1 สูบ 1 จังหวะ และนั่นทำให้วิศวกรต้องอกแบบให้ข้อเหวี่ยงทำการจุดระเบิดทุกๆ ที่หมุนถึง 120 องศา (หมุนเต็มรอบคือ 360 องศา) หรือบางทีอาจจะเรียกว่าเดินครึ่งจังหวะ เครื่องสามสูบจะจุดระเบิดทุก 1-3-2 ทำให้ความรู้สึกเวลาเดินรอบต่ำจะมีอาการสะดุดเล็กจนพอรู้สึกได้ว่า มันไม่ลื่นเหมือนเครื่องยนต์ 4 สูบ ที่รู้สึกเรียบและนิ่งกว่ามาก

ข้อต่อมา เครื่องยนต์ 3 สูบ มีกำลังน้อยกว่าอย่างไม่ต้องสงสัย โดยเฉพาะเมื่อคุณตอน 1 สูบออกไป หมายความว่าเครื่องยนต์มีพื้นที่จุดระเบิดให้กำลังน้อยลงไปด้วยกำลังที่ได้ก็ย่อมน้อยลงตามไปด้วย

ในทางหนึ่งเครื่องยนต์สามสูบจะมีกำลังน้อยกว่า แต่กลับมีแรงบิดดีกว่า เช่นเครื่องยนต์  Nissan  HR12DE   ที่ใช้ใน   Nissan  march   จะมีกำลังสูงสุด 78 PS  ที่ 5,800 รอบต่อนาที แต่มีแรงบิดสูงสุด 110 นิวตันเมตร ที่4,000 รอบต่อนาที กลับกันเครื่องยนต์ 4 สูบ 1.2 ลิตรเท่ากัน  Honda  L12A   มีกำลังสูงสุด 90 PS   และมีแรงบิด  114 นิวตันเมตร ที่ 4,900 รอบต่อนาที

คุณจะเห็นชัดว่ากำลังแรงบิดเครื่องยนต์นั้นไม่ได้ต่างกันมาก และเครื่องยนต์ 3 สูบ มีกำลังแรงบิดสูงสุดรอบเครื่องยนต์ที่ต่ำกว่า แต่แรงกำลังเครื่องยนต์ด้อยกว่ามาก ถึง 12 แรงม้า บั่นทอนความมั่นใจในการขับขี่โดยเฉพาะเวลาเร่งแซงเลนสวน

ทำให้เวลาขับรถเครื่อง 3 สูบ จะต้องย่ำคันเร่งเยอะกว่าเครื่องยนต์ 4 สูบ และใช้รอบเครื่องยนต์สูงเพื่อให้ได้การเร่งแซงมั่นใจ นับเป็นอีกข้อด้อยสำคัญของเครื่องยนต์ 3 สูบ

ถ้าสรุปจุดดี-จุดด้อย ของเครื่องยนต์ ทั้ง 2 แบบ ออกมา จะพบว่า

	เครื่องยนต์ 4 สูบ	เครื่องยนต์ 3 สูบ
ข้อดี	1.คุ้นเคยในการใช้งาน 2.เครื่องยนต์เดินเรียบ 3.มีกำลังเครื่องยนต์มากกว่า	1.ประหยัดน้ำมันมากกว่า 2.ปล่อยไอเสียน้อยกว่า 3.สามารถต่อยอดด้วยเทคโนโลยีใหม่ทำให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น 4.ค่าบำรุงรักษาต่ำกว่า
ข้อด้อย	1.กินน้ำมันมากกว่า 2.ปล่อยไอเสียเยอะกว่า 3.ค่าบำรุงรักษามากกว่า	1.เดินไม่เรียบในช่วงรอบเดินเบา 2.กำลังเครื่องยนต์น้อยกว่า 3.ต้องเร่งรอบสูงเพื่อรีดกำลัง

จากทั้งหมด คงจะพอเห็นภาพความแตกต่างระหว่าง เครื่องยนต์ 3 สูบ และ 4 สูบ ซึ่งวันนี้มีแนะนำในรถยนต์หลายรุ่นที่เรารู้จักกันดี 

ถ้ากล่าวโดยสรุป สั้น

รถที่มาพร้อมเครื่องยนต์ 3 สูบเหมาะกับ คนมองหาความประหยัด รถที่ได้ต้องแรงมากมาย เน้นไปที่การตอบสนองการขับขี่มั่นใจ และประหยัดน้ำมัน แต่ต้องรับให้ได้กับการสั่นสะเทือนในรอบต่ำ

ด้านรถเครื่องยนต์ 4 สูบเหมาะกับคนที่ชอบความคลาสสิค เน้นไปที่ความสบายในการขับขี่และการโดยสาร ใช้งานได้แบบ all Around มากกว่า พลังขับเป็นใหญ่มากกว่าเรื่องความประหยัด และไม่ยี่หระ ต่อการบำรุงรักษาที่เพิ่มขึ้น

แต่ไม่ว่าคุณเลือกอะไรทั้ง 2 ต่างมีจุดเด่นแตกต่างกัน ยิ่งถ้าซื้อมือสองด้วยแล้ว อาจไม่ได้หนีกันมากทางด้านราคา แต่ความสามารถในการใช้งานต่างกันชัดเจน

เรื่องโดย ณัฐพิพัฒน์ วรโชติโกศล
บทความนำเสนอ บน Ridebuster.com